Daniel Serwer, profesor i njohur amerikan, ka shkruar në lidhje me Asociacionin e komunave me shumicë serbe, një nga temat më të ndërlikuara të dialogut në mes Kosovës dhe Serbisë. Në një artikull të titulluar “Çfarë të bëhet me Asociacionin?”, profesori veteran amerikan ka vlerësuar se Asociacioni është pyetja e pashmangshme për të gjithë ata që merren sot me Ballkanin.

Në shkrimin e tij, Serëer ka argumentuar se Marrëveshja e vitit 2013, nga e cila u lindë Asociacioni, ishte një marrëveshje dobiprurëse për të dyja palët.

“Marrëveshja e vitit 2013 përfshin quid pro quo për Kosovën. Ai parasheh integrimin e serbëve në Policinë e Kosovës dhe institucionet gjyqësore, si dhe aplikimin e kornizës ligjore të Kosovës në të gjitha komunat serbe. Ai gjithashtu parashikoi “që asnjëra palë nuk do të bllokojë ose inkurajojë të tjerët të bllokojnë, përparimin e palës tjetër në rrugën e tyre përkatëse në BE. Kjo ishte një marrëveshje e dyanshme, jo një koncesion i njëanshëm. Vuk Drashkoviç, ish-ministri i Jashtëm i Serbisë, ma kujtoi këtë gjatë një vizite në Uashington vitin e kaluar” – ka shkruar ai.

Profesori amerikan ka vlerësuar se të dyja palët kanë dështuar të përmbushin obligimet e tyre.

“As Beogradi dhe as Prishtina nuk e kanë përmbushur pjesën e tyre të pazarit. Albin Kurti, tani kryeministër i Kosovës, kundërshtoi formimin e Asociacionit ndërsa ishte në opozitë. Në pushtet, ai ka vazhduar t’i rezistojë zbatimit të tij. Presidenti serb Vuçiq, i cili shërbeu si zëvendëskryeministër në kohën e marrëveshjes fillestare, ka vazhduar të insistojë në të” – ka sqaruar Serwer.

“Për më tepër, biseda në Beograd për krijimin e një “bote serbe” që përfshin popullsinë serbe të vendeve fqinje ka ngritur dyshime. Njerëzit në Kosovë shqetësohen se Serbia po përpiqet të krijojë me Asociacionin një zonë të veçantë, autonome jashtë autoritetit të Prishtinës. Këto dyshime fituan besim kur një propozim i mbështetur nga Beogradi për Asociacionin bëri pikërisht këtë. Një shoqatë e ngjashme serbe në Bosnje çoi në luftë në vitet 1990. Ndërkohë, Beogradi ka dështuar të përmbushë pjesën e tij të marrëveshjes. Asnjëherë nuk ka hequr dorë nga përpjekjet për të bllokuar përparimin e Kosovës drejt BE-së. Kjo përfshin përpjekjet e saj të fundit për të penguar anëtarësimin e Kosovës në Këshillin e Evropës.” – ka shtuar ai.

Tutje, profesori i njohur ka përmendur edhe qasjen e diplomatëve perëndimor në lidhje me çështjen e Asociacionit.

“Mendoj se presioni intensiv do ta bëjë Kosovën të marrë një statut të propozuar për Asociacionin. Por nuk ka kuptim të kushtëzojmë pranimin në Këshillin e Evropës me zbatimin e tij. Anëtarësimi në atë institucion përndryshe të panjohur do t’u jepte serbëve në Kosovë qasje në Gjykatën Evropiane për të Drejtat e Njeriut. Kjo ofron një forum serioz për zgjidhjen e ankesave të pakicave etnike. Serbia, SHBA-ja dhe BE-ja duhet të mirëpresin interesin e Kosovës për t’u bashkuar me të” – shtoi ai.

Në fund, Serëer ka dhënë edhe një këshillë në lidhje me rrugën përpara.

“Përveç presionit ndaj Kosovës, SHBA-ja dhe BE-ja duhet t’i kujtojnë Serbisë obligimet e saj sipas marrëveshjes së 2013-ës. Serbët duhet të rihyjnë në institucionet e Kosovës dhe të marrin pjesë në zgjedhje. Beogradi duhet të përfundojë fushatën e tij kundër anëtarësimit të Kosovës në institucionet evropiane. Serbia duhet të dorëzojë trazirat dhe terroristët e saj në Kosovë për gjykim, si dëshmi se Beogradi e pranon kornizën ligjore të Kosovës. Nuk kam asnjë dyshim por se Prishtina do ta shikonte Asociacionin ndryshe nëse Beogradi do t’i përmbushte të gjitha këto kushte.

Serbia duhet të japë për të marrë. Këtë e kërkon marrëveshja e vitit 2013 për Asociacionin” – përfundoi Serwer.