Shpenzimet e mbrojtjes dhe sigurisë në të gjithë Europën u rritën me 16% nga 2022 në 2023, me Poloninë që e dyfishoi buxhetin e saj të armëve që nga viti 2014. Shpenzimet ushtarake në Europën Qendrore dhe Perëndimore janë tani më të larta se vitin e fundit të Luftës së Ftohtë, ka gjetur një raport i ri.

Sipas të dhënave të reja të publikuara nga Instituti Ndërkombëtar i Kërkimeve të Paqes në Stokholm (SIPRI), Europa ka parë një rritje të gjerë të shpenzimeve ushtarake që nga fillimi i vitit 2022, duke arritur në një total prej 552 miliardë euro në 2023.

Rritja është 16% më shumë sesa shpenzuan vendet në fjalë në vitin 2022 dhe 62% më shumë krahasuar me vitin 2014, ku shpenzimet ishin 330 miliardë euro. Të gjitha, përveç tre vendeve anëtare europiane të NATO-s, Greqia, Italia dhe Rumania rritën shpenzimet e tyre ushtarake në 2023.

Lorenzo Scarazzato, një asistent kërkimor nga SIPRI, shpjegoi se shpenzimet ushtarake në Europë janë rritur çdo vit radhazi që nga viti 2014, kur Rusia aneksoi Krimenë. Ky veprim fillestar dhe pushtimi i plotë i Ukrainës në vitin 2022 ka bërë që qeveritë në Europë të rrisin buxhetet e tyre të mbrojtjes me një ritëm të paprecedentë.

Tendenca e vendeve të Europës Perëndimore dhe Qendrore në rritjen e buxheteve të tyre ushtarake është kryesisht si reagim ndaj një rritjeje të shpenzimeve ruse, sipas SIPRI. Mbretëria e Bashkuar ishte shpenzuesi më i madh ushtarak në Europë në vitin 2023, me blerjet e armëve që përbënin 2.3% të prodhimit të saj të brendshëm bruto (PBB).

Ministria britanike e Mbrojtjes njoftoi këtë vit se do ta rriste këtë shifër në 2.5%, megjithëse kancelari i Thesarit Jeremy Hunt ka pranuar se kushtet e saj ekonomike të brendshme nënkuptojnë se ende nuk e ka arritur këtë qëllim. Gjermania ka rritur gjithashtu shpenzimet e saj ushtarake, kjo shifër është rritur me 48% nga viti 2014 në 2023.

Në vitin 2022, qeveria gjermane krijoi një fond ekstra-buxhetor për të përmbushur objektivin e NATO-s prej 2% të PBB-së së saj që do të shpenzohej për mbrojtjen çdo vit, një objektiv që vendi nënshkroi në vitin 2014, por nuk e arriti deri në këtë vit. Kancelari gjerman Olaf Scholz u angazhua publikisht për të transformuar qëndrimin e vendit të tij ndaj mbrojtjes dhe sigurisë, tre ditë pas pushtimit të Ukrainës.

Duke mbajtur një fjalim në parlament që e përshkroi momentin si “Zeitenwende” (pika kthese), Scholz u zotua të rrisë në mënyrë dramatike shpenzimet e mbrojtjes të vendit të tij dhe të reformojë ushtrinë e tij. Ndërsa vendet e Europës Perëndimore përbëjnë ende pjesën më të madhe të shpenzimeve totale ushtarake të kontinentit, vendet e Europës Qendrore po japin kontributin e tyre më të madh në shpenzimet e mbrojtjes së Europës që nga fundi i Luftës së Ftohtë. Polonia bëri rritjen më të madhe proporcionale të Europës në shpenzimet e saj të mbrojtjes midis 2022 dhe 2023, duke shpenzuar 3.8% të PBB-së së saj në mbrojtje në 2023, ende larg objektivit të saj të deklaruar prej 4%.

Polonia e ka bërë prej kohësh një prioritet rritjen e shpenzimeve të saj për mbrojtjen. Presidenti polak Andrzj Duda u bëri thirrje anëtarëve të NATO-s që të rrisin shpenzimet e tyre në fillim të këtij muaji, duke përmendur shqetësimet se presidenti rus Vladimir Putin po përgatitej të sulmonte NATO-n në vitet e ardhshme.