Shkruan: Prof.Asoc.Dr.Artan Nimani

Sondazhet fillimisht u përdorën nga autori i njohur i Këshillit të Athinës, Herodoti, rreth vitin 440 p.e.s. Ai kishte nevojë për të mbledhur dhe analizuar mendimet e qytetarëve në lidhje me çështjet e përditshme politike dhe shoqërore. Herodoti krijoi një sistem për të pyetur një grup të përzgjedhur të qytetarëve të Athinës për mendimin e tyre dhe për të krijuar një pamje më të hollësishme të perceptimeve publike.

Arsyeja pse Herodoti përdori sondazhet ishte për të mbledhur të dhëna mbi opinionet dhe preferencat e qytetarëve, duke i dhënë mundësinë të njihnin ndjenjat dhe shqetësimet e kohës së tij. Ky ishte një hap i rëndësishëm për të kuptuar më mirë dinamikat shoqërore dhe politike, dhe ka shërbyer si model për përdorimin e sondazheve në periudha të mëvonshme historike për të kuptuar më mirë shoqërinë dhe opinionin publik.
Po sot, si perdoren sondazhet dhe pse? A janë të porositura? A kanë qellimin si në antikitet?
Sondazhet në Kosovë shpesh paraqiten si një dritare në opinionin publik për mbeshtetjen ndaj partive politike. Megjithatë, ka shenja të qarta të manipulimit dhe ndikimit të tyre në mënyrë jo objektive.

Sondazhet e porositura, të cilat mund të vijnë nga burime të interesuara politikisht, përdoren për të krijuar një perceptim të rreme të mbeshtetjes së partive. Këto sondazhe mund të jenë subjektive dhe të përqëndrohen në grupet e caktuara për të favorizuar një narrativ të caktuar politik.

Ndërkaq, manipulimi i të dhënave është një problem tjetër i ndërlikuar. Në disa raste, rezultatet e sondazheve mund të ndryshohen apo prezantohen në mënyrë të rreme për të ndikuar në perceptimin e opinionit publik dhe zgjedhësve.

Ndikimi i sondazheve në opinion dhe votuesit mund të jetë shumë i fuqishëm. Njerëzit kanë tendencë të ndjekin shifrat dhe të përshtaten me trendet e paraqitura nga sondazhet, duke i bërë ato një mjet të fuqishëm për ndikim dhe manipulim të qytetarëve.

Për të përballuar këto sfida, është e rëndësishme të kemi një qasje kritike ndaj sondazheve politike, duke e vlerësuar burimin e tyre, metodologjinë dhe objektivitetin. Ndërkohë, institucionet dhe shoqëria civile duhet të mbajnë përgjegjësi të lartë ndaj ndërhyrjeve potenciale në procesin demokratik të shprehjes së vullnetit të qytetarëve.

Sondazhet e porositura në Kosovë mund të kenë një ndikim të madh në perceptimin e demokracisë dhe stabilitetit politik. Kur sondazhet janë të manipuluara ose të porositura nga burime me interesa politike, kjo mund të çojë në pabarazi në shprehjen e vërtetë të vullnetit të qytetarëve dhe të sfidojë integritetin e procesit demokratik.

Nëse sondazhet e porositura përdoren për të krijuar një imazh të rreme mbi mbeshtetjen ndaj një partie politike, kjo mund të ndikojë në besueshmërinë e institucioneve demokratike dhe mund të përkeqësojë klimën politike. Një shoqëri ku opinioni është ndikuar nga sondazhe të manipuluara mund të ketë sfida në të ruajtur dhe zhvilluar një demokraci të fuqishme dhe transparente.

Ndërkohë, qytetarët dhe shoqëria civile luajnë një rol kyç në identifikimin dhe sfidimin e sondazheve të porositura. Niveli i informuar dhe kritik i qytetarëve është vendimtar për të shmangur ndikimin negativ të sondazheve të manipuluara në procesin demokratik. Kërkesa për transparencë dhe përgjegjësi nga institucionet qeveritare dhe agjencitë e sondazheve është gjithashtu thelbësore për mbrojtjen e integritetit demokratik.
Nderhyrja e prokurorisë në raste të sondazheve të porositura ose manipuluara mund të jetë e nevojshme për të siguruar integritetin e procesit demokratik dhe për të mbrojtur interesat publike. Sondazhet e manipuluara mund të konsiderohen si përpjekje për të ndikuar në opinionin publik dhe në vullnetin e zgjedhësve në një mënyrë të padrejtë.

Prokuroria duhet të hetojë raste të tilla për të zbardhur praktikat e paligjshme dhe për të përgjigjur ndaj atyre që mund të kenë shkelur ligjin. Ky lloj hetimi mund të përfshijë vëzhgimin e burimeve të financimit, analizën e metodologjisë së përdorur në sondazh, dhe identifikimin e ndonjë manipulimi të të dhënave për të ndikuar në perceptimin publik.

Nëse rezulton se ka shkelje ligjore në lidhje me sondazhet e porositura ose manipuluara, mund të ndërmerren masa ligjore kundër atyre që janë përfshirë. Kjo kontribuon në forcimin e sundimit të ligjit dhe mbrojtjen e integritetit të proceseve demokratike në vend.

Kur sondazhet janë të porositura dhe tendencioze është e rëndësishme të ndiqni disa hapa për t’u përpjekur të vlerësoni dhe adresoni pabarazitë potenciale. Disa hapa mund të jenë:
1. Verifikimi i Burimit: Kontrolloni burimin e sondazhit dhe vëmendjen që i është dhënë metodologjisë së përdorur. Nëse sondazhi vjen nga një burim i dyshimtë, ka mundësi që të jetë subjektiv.

2. Analiza e Metodologjisë: Kuptoni se si është zhvilluar sondazhi. Metodologjia e përdorur duhet të jetë transparente dhe e përshtatshme për të përfaqësuar objektivitetin dhe pavarësinë.

3. Krahasimi me Sondazhe të Tjerë: Krahasoni rezultatet e këtij sondazhi me sondazhe të tjera nga burime të ndryshme. Nëse ka ndryshime të mëdha, kjo mund të tregojë ndikim ose pabarazi.

4. Kërkesa për Transparencë: Kërkojeni nga autorët e sondazhit të bëjnë publike të dhëna shtesë dhe detaje për metodologjinë dhe përpunimin e të dhënave.

5. Informohuni mbi Kontekstin Politik: Në disa raste, sondazhet e tendenciozuara mund të kenë motive politike. Informohuni mbi kontekstin politik dhe lidhjet e mundshme të burimeve me aktorë politikë.

6. Raportimi i Kritikave: Nëse zbuloni probleme të ndonjë sondazhi, raportoni dhe ndani kritikat në mënyrë objektive. Kjo mund të ndihmojë në përmirësimin e standardeve dhe praktikave të sondazheve në të ardhmen.

Ndryshimet në metodologji, mungesa e transparencës, apo lidhjet e dyshimta mund të tregojnë se një sondazh është i porositur dhe tendencioz. Është e rëndësishme që opinioni publik dhe ekspertët të jenë të kujdesshëm dhe kritikë ndaj sondazheve të tilla.