Testi i Bidenit për Tajvanin po vjen
Presidenti kinez, Xi Jinping, i cili është në pushtet që nga viti 2012, është bërë gjithnjë e më i guximshëm në ndjekjen e agjendës së tij ekspansioniste, sepse tre presidentë të njëpasnjëshëm amerikanë e kanë lejuar atë të veprojë pa u ndëshkuar. Pas gllabërimit të Hong-Kongut, a po kërkon Kina të lëvizë drejt Tajvanit, demokracisë ishullore, të cilën gjë Xi së fundmi e quajti një “mision historik”? Duke përsëritur sulmet amfibe dhe ajrore, Kina ka shfaqur gatishmërinë për të kthyer Tajvanin me forcë.
Mos bëni gabim: Tajvani është në vijën e parë të mbrojtjes ndërkombëtare kundër tiranisë. Ky ishull i vogël me pothuajse numër të popullatës sa Australia, është një central elektrik teknologjik që luan një rol qendror në biznesin ndërkombëtar të gjysmëpërçuesve. Kthimi i tij jo vetëm që do ta bëjë Kinën një konkurrente më të fortë ekonomike për Shtetet e Bashkuara të Amerikës, por gjithashtu do të kërcënojë paqen globale dhe do të përshpejtojë në mënyrë kritike mungesën globale të çipave.
Inkurajimi i ekspansionizmit të paepur të Xi-ut është fakti se veprimet e tij të rënda brenda dhe jashtë vendit deri më tani kanë qenë në thelb pa kosto. Shihni Detin e Kinës Jugore, hartën gjeopolitike të të cilit Xi e ka rivizatuar me forcë, pavarësisht vendimit të një gjykate ndërkombëtare arbitrazhi që shfuqizon pretendimet territoriale të Kinës atje.
Presidenti i atëhershëm amerikan, Obama, dukej i kënaqur të shikonte nga ana tjetër derisa Xi ndërtoi ishuj artificialë dhe militarizoi Detin e Kinës Jugore. Kjo ndihmoi që pretendimet e sajuara historike të Kinës për atë korridor kritik të kthehen në realitet pa asnjë të shtënë.
Nën presidentin Trump, pavarësisht një ndryshimi paradigme në politikën e Amerikës për Kinën, administrata i dha përparësi një marrëveshjeje tregtare me Pekinin dhe kështu vendosi sanksione kryesisht simbolike kur u shfaqën dëshmi të gulagut mysliman të Xi-t në Xinjiang. Rrjedhimisht, burgosja më e madhe masive e njerëzve për arsye fetare që nga epoka naziste (të cilën Uashingtoni e pranon se është gjenocid) ka mbetur kryesisht e pandëshkuar, edhe pse Konventa e Gjenocidit e vitit 1948 kërkon nga palët e saj, të cilat përfshijnë SHBA-në, të “parandalojnë dhe ndëshkojnë” aktet e gjenocidit.
Kur lëvizja pro demokratike e Hong-Kongut u shtyp dhe qyteti u fut në bllokim politik me Partinë Komuniste Kineze në shkelje të traktatit të regjistruar në Kombet e Bashkuara të Kinës me Britaninë, Xi dhe rrethi i tij i brendshëm mbetën të paprekur nga sanksionet e vendosura nga administrata Trump. Dhe të gjithë 24 kinezët e shënjestruar nga administrata e presidentit Biden në mars për rolin e tyre në Hong-Kong ishin goditur tashmë me sanksione nga administrata Trump.
Tani ekziston rreziku real që, i inkurajuar nga zhvendosja e fundit e Bidenit drejt një qasjeje më pajtuese ndaj Kinës, Xi do të lëvizë kundër Tajvanit.
Në fakt, dalja e Amerikës së mundur nga Afganistani, duke nënvizuar rënien e pakthyeshme të fuqisë së SHBA-së, mund ta bëjë Xi-në të besojë se Kina ka një mundësi për të kapur Tajvanin. Media shtetërore kineze e ka paralajmëruar Tajvanin se do të braktiset nga Amerika përballë një pushtimi kinez, ashtu siç u shpalos fatkeqësia në Afganistan pasi SHBA-ja ‘hodhi aleatët e saj – qeverinë dhe ushtrinë afgane – nën autobus.’
Biden ka theksuar problemet e besueshmërisë së Amerikës. I pyetur nga CNN më 21 tetor nëse “SHBA-ja do të dilte në mbrojtje të Tajvanit në rast se Kina e sulmon atë”, Biden tha prerazi: “Po, ne kemi një angazhim për ta bërë këtë”. Më pas, Shtëpia e Bardhë i tërhoqi me shpejtësi fjalët e tij, duke thënë se “nuk ka ndryshim në politikën tonë” për Tajvanin, e cila përqendrohet në “paqartësi strategjike” rreth synimeve të SHBA-së.
Nëse një politikë e paqartësisë përshkruhet në terma të paqartë nga presidenti, dhe më pas Shtëpia e Bardhë e tërheq atë, kjo i dërgon mesazhin e gabuar Pekinit. Xi mund ta lexojë këtë si mungesë të vendosmërisë së SHBA-së për të mbrojtur Tajvanin dhe planin për të pushtuar Tajvanin në një kohë të përshtatshme kur Amerika është e hutuar.
Nëse nuk ndodh një pushtim i drejtpërdrejtë, Pekini mund të kërkojë të frenojë ngadalë Tajvanin në mënyrë që ta detyrojë atë të pranojë “ribashkimin”, duke përfshirë ndërprerjen e kabllove nënujore, lidhjet e internetit dhe importet e gazit natyror të lëngshëm.
Por, nëse Xi e kupton se Kina ka një dritare mundësie për të vepruar gjatë presidencës Biden pa kërkuar një goditje të madhe, atëherë ka të ngjarë të përdorë forcën ushtarake. Në fakt, probabiliteti i një pushtimi të befasishëm kinez do të jetë më i madh nëse shihet se Bidenit i mungon vizioni strategjik dhe vullneti politik për të mbrojtur Tajvanin kundër një sulmi.
Në këtë këndvështrim, imperativi për Uashingtonin nuk është thjesht të përkrahë qartësinë strategjike duke braktisur politikën e vjetruar të paqartësisë strategjike, e cila u formulua kur Kina ishte ende e prapambetur dhe në asnjë pozicion adekuat për të aneksuar Tajvanin. Përkundrazi, SHBA-ja duhet të kalojë nga një politikë “një Kinë” në një qëndrim të hapur “një Kinë, një Tajvan” që njeh statusin e pavarur të ishullit. Dhe Xi-në nuk duhet lënë në dyshim se a do ta detyronte SHBA-ja Kinën të paguajë një çmim të rëndë nëse do të përpiqej të pushtonte Tajvanin.
Një SHBA që nuk arrin të parandalojë nënshtrimin e Tajvanit do të shihej gjerësisht si e paaftë ose e pavullnetshme për të mbrojtur ndonjë aleat tjetër, duke përfshirë Japoninë, e cila pret sot më shumë ushtarë amerikanë se çdo vend tjetër i huaj. Tajvani (kolonia e parë e Japonisë Perandorake) është gjeografikisht një shtrirje e arkipelagut japonez.
Nëse SHBA-ja do të duronte një pushtim kinez të Tajvanit, do të bënte të njëjtin gabim fatal si pjesëmarrësit e Konferencës së Mynihut të vitit 1938, të cilët, duke iu dorëzuar Adolf Hitlerit, transferuan Sudetenlandin kryesisht gjermanisht folës nga Çekosllovakia në Gjermani. Ky koncesion i hapi rrugën Luftës së Dytë Botërore.
Rënia e Tajvanit do të avanconte ndjeshëm ambiciet hegjemoniste të Kinës në Azi, duke përfshirë edhe shpërbërjen e aleancave të udhëhequra nga SHBA-ja atje. Dhe Kina do të shfaqej si një kërcënim urgjent ushtarak për vetë SHBA-në.
