Presidenti amerikan Donald Trump ka nënshkruar një urdhër ekzekutiv që vendos agjencitë e pavarura nën mbikëqyrjen e Shtëpisë së Bardhë, duke zgjeruar ndjeshëm autoritetin e tij.

Që nga marrja e detyrës, ai ka synuar të transformojë rrënjësisht qeverinë federale, duke shkarkuar qindra nëpunës civilë dhe duke krijuar Departamentin e Efiçiencës Qeveritare (DOGE) për të ulur numrin e të punësuarve në shtet si dhe për të zvogëluar kompetencat e qeverisë.

Por, shumë kritikë thonë se ai po e tepron me këto përpjekje, të cilat tashmë janë përballur me sfida ligjore në gjykata. Lëvizja e më e fundit pritet të shtojë më tej këto sfida, shkruan newsweek.

Sipas urdhrit, agjencitë e pavarura duhet të caktojnë ndërlidhës me Shtëpinë e Bardhë dhe të “konsultohen rregullisht dhe të koordinojnë politikat dhe prioritetet” me drejtorin e Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit, Russell Vought, si dhe me Këshillin e Politikës së Brendshme dhe Këshillin Kombëtar Ekonomik të Shtëpisë së Bardhë.

Urdhri ekzekutiv e ngarkon Voughtin, në rolin e tij si drejtor i Zyrës së Menaxhimit dhe Buxhetit, që të “vendosë standarde të performancës dhe objektiva menaxheriale” për drejtuesit e agjencive të pavarura dhe t’i “raportojë periodikisht presidentit mbi performancën dhe efikasitetin e tyre në përmbushjen e këtyre standardeve dhe objektivave”.

Për më tepër, ai e lejon Voughtin të rishikojë dhe të rregullojë buxhetet e agjencive “sipas nevojës dhe përshtatshmërisë, për të avancuar politikat dhe prioritetet e presidentit”.

“Për që qeveria federale të jetë vërtet e përgjegjshme ndaj popullit amerikan, zyrtarët që ushtrojnë fuqi të madhe ekzekutive duhet të mbikëqyren dhe kontrollohen nga presidenti i zgjedhur nga populli”, shkruan në urdhër.

Gjithashtu, ai dobëson autoritetin e juristëve të agjencive duke përcaktuar se “asnjë punonjës i degës ekzekutive që vepron në cilësinë e tij zyrtare nuk mund të paraqesë një interpretim të ligjit si qëndrimin e Shteteve të Bashkuara nëse ai bie ndesh me mendimin e Presidentit ose të Prokurorit të Përgjithshëm mbi një çështje ligjore”.

Vought ishte autor i seksionit mbi Zyrën e Menaxhimit dhe Buxhetit (OMB) në projektin “Project 2025”, ku ai argumentonte për zgjerimin e kompetencave të presidentit dhe zvogëlimin e pushtetit të nëpunësve civilë me karrierë, si dhe vendosjen e të gjithë burokracisë federale, përfshirë agjencitë e pavarura, nën kontrollin e drejtpërdrejtë të presidentit duke përdorur teorinë e “ekzekutivit unitar”.

Teoria thotë se presidenti ka autoritet të vetëm mbi degën ekzekutive. Ajo është konsideruar prej kohësh një teori e skajshme, pasi shumë juristë kryesorë argumentojnë se është e paligjshme, duke pasur parasysh se Kongresi i krijoi këto agjenci posaçërisht për të vepruar në mënyrë të pavarur ose gjysmë të pavarur nga presidenti.

Presidentët e mëparshëm kanë shmangur sfidimin e pavarësisë së këtyre agjencive, duke u përpjekur të mos krijojnë përshtypjen e ndërhyrjes. Zakonisht, drejtuesit e agjencive shërbejnë përtej një mandati presidencial për t’u mbrojtur nga ndikimi politik.

Por, Trump po përpiqet ta ndryshojë këtë, duke ndërmarrë hapa për të çmontuar në mënyrë radikale burokracinë federale, një nga propozimet kyçe të “Project 2025”, transmeton Telegrafi.

Ai ka shkarkuar tashmë disa drejtorë të agjencive të pavarura, përfshirë Gwynne Wilcox, kryetaren e Bordit Kombëtar të Marrëdhënieve të Punës (NLRB), këshilltaren e përgjithshme të NLRB, Jennifer Abruzzo, dhe drejtorin e Zyrës së Etikës Qeveritare, David Huitema. Wilcox ka ngritur një padi duke kundërshtuar shkarkimin e saj.

Trump ka nisur gjithashtu shkarkime masive të punonjësve në periudhë prove në disa departamente qeveritare, duke përfshirë Departamentin e Arsimit, Administratën e Biznesit të Vogël, Administratën e Përgjithshme të Shërbimeve të SHBA dhe Byronë e Mbrojtjes së Konsumatorit të SHBA.

Për më tepër, raportohet se ai po përgatit një urdhër ekzekutiv për të shpërbërë Departamentin e Arsimit, duke përmbushur një nga premtimet e tij kryesore elektorale. Megjithatë, Trump nuk mund të shpërbëjë një agjenci federale pa miratimin e Kongresit.

Plani për të shkarkuar punonjësit në periudhë prove ka qenë në veprim që nga Dita e Inaugurimit, kur kreu i përkohshëm i Zyrës së Menaxhimit të Personelit lëshoi një memorandum duke urdhëruar të gjitha agjencitë të përpilojnë dhe dorëzojnë një listë të punonjësve të tyre në periudhë prove. Direktiva e 20 janarit theksonte se këta punonjës mund të shkarkoheshin më lehtë.

Po atë ditë, Trump nënshkroi një urdhër ekzekutiv që riklasifikon mijëra punonjës federalë si emërime politike, duke ringjallur “Schedule F,” një politikë nga mandati i tij i parë që eliminon mbrojtjet e shërbimit civil dhe e bën më të lehtë shkarkimin e punonjësve me karrierë.

Që atëherë, administrata ka kërkuar të pushojë nga puna mbi 2700 punonjës të USAID dhe të tërheqë shumicën e atyre që janë të stacionuar jashtë vendit. Një gjykatës federal e ka bllokuar këtë masë me një urdhër të përkohshëm, ndërsa demokratët argumentojnë se shpërbërja e USAID kërkon miratimin e Kongresit.

Bashkëpronari i Free Press, Craig Aaron, tha se “kjo është ajo që duket si një përvetësim jokushtetues i pushtetit. Ne i bëjmë thirrje Kongresit dhe gjykatave që të hedhin poshtë këtë sulm absurd ndaj agjencive të pavarura”.

“Kongresi krijoi agjencitë e pavarura pikërisht që ato të mos ndikonin dhe ndërhynin padrejtësisht nga asnjë administratë apo parti politike. Kjo pavarësi është e domosdoshme që ato të trajtojnë çështje shumë komplekse dhe teknike, të cilat prekin qindra miliona njerëz dhe korporata shumë-miliardëshe, pa ndërhyrje partiake”, deklaroi ai.

“Ashtu si çdo president tjetër, Trump mund – me konfirmimin e Senatit – të emërojë njerëzit e tij në krye të agjencive si FCC, FTC dhe SEC; por, sipas dizajnit, këto agjenci përfshijnë gjithashtu edhe emërime nga Partia Demokratike. Ky urdhër ekzekutiv përbën një abuzim të hapur të pushtetit ekzekutiv dhe është një fyerje për Kongresin dhe elektoratin”, pohoi Aaron.

Donald Trump po përpiqet të eliminojë mekanizmat demokratikë të kontrollit dhe ekuilibrit që e mbajnë sistemin tonë funksional, dhe synimi i tij i vetëm është të kapë pushtet të pakufizuar dhe të zëvendësojë përgjegjshmërinë publike me dëshirat e besnikëve të tij. Kongresi duhet ta kundërshtojë me forcë dhe gjykatat duhet ta hedhin poshtë këtë përvetësim të paligjshëm të pushtetit, shtoi Bashkëpronari i Free Press.

Shtëpia e Bardhë në një postim në X se “ky urdhër synon të rikthejë përgjegjshmërinë dhe të sigurojë që të gjitha agjencitë të jenë subjekt i mbikëqyrjes presidenciale, duke përmbushur premtimin e Trump për të rikthyer qeverisjen kushtetuese”.