Duke folur në kremtimin e festës antikushtetuese të Republika Srpska (RS) në Sarajevën Lindore, Milorad Dodik, president i Bosnjë dhe Hercegovinës, deklaroi se “kjo zonë iu përket serbëve që formuan Republikën Srpska të tyre më 9 janar”.

Dita e RS u shpall jokushtetuese nga Gjykata Kushtetuese e Bosnjë dhe Herzegovinës (BiH) tri herë dhe “Komisioni i Venecias” e shpalli atë diskriminuese.

Në mesin e të ftuarve në tubim ishin anëtarë të organizatës Ujqërit e Natës, të cilët janë të afërt me liderin rus Vladimir Putin.

“Unë jam veçanërisht krenar për atë ditë, njerëzit që janë gati ta mbrojnë atë. Ne nuk po e bëjmë këtë për inat, por për të treguar se jemi gati të luftojmë për lirinë tonë,” tha Dodik, në Sarajevën Lindore, në kremtimi qendror i përkujtimit të 9 janarit.

Autoritetet e RS festojnë 9 janarin, datë në të cilën në vitin 1992, në Sarajevë, Asambleja e atëhershme e Kombit Serb në BeH miratoi Deklaratën për Shpalljen e Republikës së Kombit Serb të Bosnjës dhe Hercegovinës si një entitet i pavarur brenda Bosnjë dhe Hercegovinë. Qëllimi ishte përfshirja e asaj pjese të Bosnjë-Hercegovinës në Jugosllavi, e cila atëherë po shpërbëhej.

Republika e vetëshpallur u drejtua nga Radovan Karadzic, Biljana Plavsic dhe Momcilo Krajisnik, të cilët u dënuan për krime lufte në Hagë. Përfaqësuesit e boshnjakëve dhe kroatëve nuk morën pjesë në miratimin e deklaratës.

Këto dy kombe e shohin 9 janarin si fillimin e luftës në Bosnje dhe Hercegovinë dhe fillimin e spastrimit etnik, krimeve të luftës dhe gjenocidit kundër popullatës joserbe në territorin e RS.

Dodik shtoi se “RS qëndroi në BiH sepse duhej”.

Në paradë morën pjesë rreth dy mijë qytetarë.

U intonuan himnet e RS dhe Serbisë.

Delegacioni serb udhëhiqej nga ministri i Jashtëm i Serbisë, Ivica Daçiq.

Përveç klubit të sipërpërmendur rus të motoçiklistëve Night Wolves, në festë morën pjesë anëtarë të grupeve radikale dhe ekstremiste dhe shoqatave çetnike në Bosnje dhe Hercegovinë.

Midis flamujve ishin ata të separatistëve pro-rus të vetëshpallur “Republika Popullore e Donetsk”.

Schmidt: Festimi i Ditës së RS mund të ketë pasoja

Përfaqësuesi i Lartë në Bosnje dhe Hercegovinë, Christian Schmidt, paralajmëroi se veprimet dhe aktivitetet e autoriteteve të entitetit boshnjak të Republika Srpska (RS), të cilët më 9 janar përkujtojnë dhe festojnë Ditën e Republikës Srpska, mund të kenë pasoja.

“Pjesëmarrja dhe prania e zyrtarëve publikë në festime të tilla është një mosrespektim i qartë i Kushtetutës së Bosnjë-Hercegovinës, si dhe një mosrespektim i qartë i kompetencave dhe vendimeve të Gjykatës Kushtetuese të BeH, të cilat janë përfundimtare dhe detyruese dhe duhet të respektohen nga të gjithë”, tha Schmidt në një postim në Twitter më 9 janar.

Cikotić: “Wagner”, anëtarët e lëvizjes çetnike dhe Ujqërit e natës po vijnë në Ditën e RS

Ministri i Sigurisë së BiH, Selmo Cikotiç, konfirmoi për RFE se informacionet e inteligjencës tregojnë se në përkujtimin e Ditës së Republikës Srpska (RS) më 9 janar do të marrin pjesë anëtarë të grupit mercenar rus Wagner, Lëvizja çetnike Ravnogorsk dhe anëtarë të klubit rus të motoçikletave Ujqërit e natës , i afërt me presidentin rus Vladimir Putin.

“Këto janë grupe pak a shumë ekstreme dhe radikale, të cilat janë prezente në këtë zonë prej kohësh dhe presim që të jenë aty më 9 janar. Me sa di unë, asnjëri prej tyre nuk e ka bërë të ditur këtë zyrtarisht, ka thënë Cikotiq.

Ambasada e SHBA në BiH: RS do të shkatërrohet me historinë e pavarësisë

Republika Srpska do të shkatërrojë vetëm veten dhe ata përreth saj duke shtyrë mirazhin e pavarësisë, sipas llogarisë zyrtare në Twitter të Ambasadës Amerikane në Bosnje dhe Hercegovinë (BiH) më 9 janar, me rastin e Ditës së Republikës Srpska (RS), e cila u shpall jokushtetuese nga Gjykata Kushtetuese e BiH.

Presidenti i entitetit të Bosnjë-Hercegovinës, Republika Srpska (RS), Milorad Dodik, tha në akademinë në Banja Luka më 8 janar se “nuk ka asnjë komb për të cilin një gjykatë në botë përcakton se kur është krijuar një shtet, kështu që nuk do të përcaktojë kur edhe për ne u krijua Republika Srpska”.

“Vendimi i zotit Dodik për të festuar 9 janarin është i paligjshëm. Ai shkel vendimin e Gjykatës Kushtetuese të Bosnjë-Hercegovinës sipas të cilit shënimi është antikushtetues. Thirrja për pavarësinë e RS, e cila u përsërit dje (8 janar) me pretendime të rreme të autoritetit dhe përpjekjeve për të minuar shtetin, Bosnja dhe Hercegovina po e shtyn shtetin në një rrugë të rrezikshme”, shtohët.

Gjithashtu thuhet se RS “duhet të respektojë plotësisht vendimet e institucioneve të Bosnje dhe Hercegovinës, duke përfshirë vendimet detyruese të Gjykatës Kushtetuese, pavarësisht nëse i pëlqejnë apo jo”.

Ambasada thotë gjithashtu se vendimi i Dodik për të shpërblyer presidentin rus Vladimir Putin, njeriun që nisi pushtimin e Ukrainës, i cili rezultoi në vdekjen e mijëra civilëve dhe shkatërrim masiv të infrastrukturës, është i dënueshëm.

“Ky është një refuzim i vlerave të komunitetit euroatlantik dhe i rendit ndërkombëtar të bazuar në ligj”, theksojnë ata.

Kush mori pjesë në paradë?

Parada në Sarajevën Lindore u ndoq nga oficerë të policisë së RS, anëtarë të Mbrojtjes Civile të RS dhe përfaqësues të veteranëve dhe organizatave të tjera publike e joqeveritare.

Më herët në Banja Luka, më 9 janar, i dërguari i Shenjtërisë së Tij Patriarkut serb Peshkopi Sava përcolli bekimin e Patriarkut Porfirije dhe lutjet dhe urimet e tij për suksesin dhe përparimin e popullit serb dhe të gjithë atyre që jetojnë në Republika Srpska për besimtarët në tempulli i Krishtit Shpëtimtar. Në kalendarin ortodoks, 9 janari është festa e Shën Stefanit dhe festohet gjithashtu si festa e RS.

Në Banjaluka, Teatri Kombëtar i RS do të vërë në skenë shfaqjen “Dua të jetoj!” nga Teatri Kombëtar i Dramës Ruse nga Shën Petersburg në mbrëmje.

Në njoftimin zyrtar për shtyp thuhet se performanca është “një dhuratë për audiencën e Banjalukës dhe është përfshirë në programin zyrtar të Ditës së RS”.

Më 8 janar, një ceremoni solemne e Ditës së RS-së u zhvillua në Sallën Borik në Banjuluka, dhe më herët, u dhanë çmime qytetarëve dhe institucioneve të merituara në Banski dvor në Banjaluka.

Përveç Banjalukës, 9 janari festohet edhe në qytete dhe komuna të tjera në RS, si dhe në distriktin Brčko të Bosnjë-Hercegovinës.

Presidenti serb Aleksandar Vuçiq uroi Ditën e RS-së dhe tha se, “si më parë, Serbia do të mbështesë vazhdimisht zbatimin e dispozitave të Marrëveshjes së Dejtonit, duke respektuar integritetin e Bosnje dhe Hercegovinës, si dhe integritetin e Srpska-s brenda kornizës së saj kushtetuese”.

Dënimet për përkujtimin e 9 janarit

Më 9 janar, anëtarët e shoqatave të veteranëve dhe civilëve, si dhe shoqatat e viktimave të luftës në Bosnje dhe Hercegovinë, parashtruan një ankesë në Prokurorinë e Shtetit në lidhje me kremtimin e Ditës së RS.

Ankesa është paraqitur kundër qytetit të Sarajevës Lindore, Bosnje dhe Hercegovinës, entitetit Republika Srpska, Qytetit të Banja Lukës, Milorad Dodik, President i RS-së dhe Radovan Višković, kryeministër i RS-së.

Si arsye, 14 shoqata të nënshkruesve të kërkesës përmendin “mosrespektimin e vendimeve të Gjykatës Kushtetuese të Bosnjë-Hercegovinës, për prishjen dhe cenimin e rendit kushtetues dhe ligjor të Bosnjë-Hercegovinës, si dhe organizimin e paligjshëm të një provokative. paradë militariste dhe promovimi i retorikës së ndarjes dhe urrejtjes nga autoritetet e entitetit të Bosnjë-Hercegovinës Republika Srpska”.

Aplikacioni është nënshkruar nga – Shoqata “Gratë Luftëtare 92-95”, Shoqata e Luftëtarëve “Bosnae – Beretat e Gjelbra”, SUB Lidhja Patriotike, Shoqata e Gjeneralëve të BeH, Koordinimi i Shoqatave të Veteranëve të Kantonit të Sarajevës, Shoqata e prindërve të fëmijëve të vrarë të Sarajeva e rrethuar, Shoqata MB Vogošća, Shoqata Haber, Unioni i Shoqatave të Brigadave të Korpusit të Parë të Kantonit të Sarajevës, aktivistja qytetare Dušanka Ivanković, Shoqata e Nënave të Enklava Srebrenicës, Shoqata e viktimave të luftës civile Svjetlost dhe Shoqata “Mbrojtësit e Sarajevës”.

Shoqata thekson se është në pritje të një përgjigjeje nga komuniteti ndërkombëtar dhe nga Përfaqësuesi i Lartë në BiH, Christian Schmidt.

Përveç Prokurorisë, teksti i raportit i është përcjellë edhe kryeministrit të kantonit të Sarajevës, Edin Forta, dhe përfaqësuesit të lartë në BeH, Christian Schmidt.

Në fillim të janarit, organizatat e veteranëve dhe joqeveritare dhe shoqatat e viktimave të luftës së kaluar në Kantonin e Sarajevës kërkuan ndalimin e festimeve të 9 janarit të Ditës së RS dhe vendosjen e postblloqeve midis Sarajevës dhe Sarajevës Lindore, duke paralajmëruar protesta.

Ministria e Punëve të Brendshme (MPB) e subjektit tjetër, Federatës së BiH, njoftoi se nuk do të ketë postblloqe sepse kjo është në kundërshtim me Kushtetutën e BeH.

Ndërkohë, protestat u anuluan pasi përfaqësuesit e MPB-së zhvilluan bisedime me përfaqësues të organizatave të veteranëve dhe OJQ-ve.

Festa u kontestua tre herë

Më 28 shkurt 1992, Gjykata Kushtetuese e Republikës së atëhershme të Bosnjë dhe Hercegovinës nxori një vendim që anulonte Deklaratën dhe Kushtetutën e Republikës Serbe të Bosnje dhe Hercegovinës, të miratuara nga Kuvendi i Popullit Serb në Bosnje dhe Hercegovinë më 9 janar të atij viti. Në nëntor 2015, Gjykata Kushtetuese e BeH vendosi se neni i Ligjit për Festat e Republikës së Srpska që i referohet Ditës së RS-së është jokushtetues.

Përveç kësaj, Gjykata Kushtetuese iu referua ngjarjeve të vitit 1992, ajo gjithashtu konstatoi se festa e Republikës Srpska – Shën Kryediakon Stefan festohej edhe atëherë, kështu që data, për shkak të mënyrës se si kremtohet, perceptohet edhe si festë fetare ortodokse.

Gjykata Kushtetuese e BiH nuk ua mohoi të drejtën besimtarëve për të festuar festën e Shën Stefanit, as Ditën e Republikës Srpska, por ajo përcaktoi se “Dita e RS” nuk mund të ishte 9 janari.

Komisioni i Venecias kishte konsideruar më parë në opinionin e tij se ishte “diskriminues sepse nuk është në përputhje me vlerat universale të dialogut, tolerancës dhe mirëkuptimit”.

Referendumi i 9 janarit gjithashtu u anulua

Përkujtimi i 9 janarit ishte shkas për një referendum në RS, të thirrur nga Asambleja Kombëtare e njësisë në korrik 2016 dhe të planifikuar për në 25 shtator.

Më 17 shtator 2016, Gjykata Kushtetuese e Bosnjë-Hercegovinës miratoi një masë që pezullonte vendimin për shpalljen e referendumit.

Megjithatë, referendumi u mbajt dhe në pyetjen e referendumit “A e përkrahni që 9 janari të festohet dhe të përkujtohet si Dita e Republikës Srpska?”, 99 për qind e qytetarëve votuan pozitivisht.

Për Zyrën e Përfaqësuesit të Lartë në BeH (OHR), përfaqësuesit e bashkësisë ndërkombëtare dhe përfaqësuesit e Bashkimit Evropian dhe ambasadave të shumta të vendeve perëndimore, kjo ishte një goditje ndaj Kushtetutës së BiH dhe Marrëveshjes së Paqes të Dejtonit.

Më pas, më 26 tetor 2016, Asambleja Kombëtare e Republikës së Srpska miratoi një ligj të veçantë për Ditën e RS, duke e ndarë atë nga Ligji për Festat e RS.

Data u caktua përsëri 9 janari, me theksin se “Dita e Republikës do të shënohet dhe festohet si festë sekulare” dhe se “Qeveria e Republikës Srpska me vendim do të rregullojë mënyrën e shënimit dhe festimit”.

Nëntë delegatë boshnjakë dhe kroatë në Këshillin e Popujve të RS, si një nga dy dhomat e Asamblesë Kombëtare të RS, paraqitën një ankesë të re në Gjykatën Kushtetuese të BiH.

Në mars 2019, gjykata mori një vendim sipas të cilit neni i atij ligji që “në bazë të vullnetit të konfirmuar të qytetarëve të Republikës Srpska, 9 janari është caktuar si Dita e Republikës” është antikushtetues dhe kundër Konventës Ndërkombëtare për Eliminimi i të gjitha formave të diskriminimit racor.

Gjithashtu u konstatua se ishte në kundërshtim me Protokollin e Konventës Evropiane për Mbrojtjen e të Drejtave të Njeriut dhe Lirive Themelore.

Festë me paralajmërime të mëtejshme për minimin e pushtetit shtetëror

Festimi i festës së diskutueshme zhvillohet në sfondin e aktiviteteve të autoriteteve të Republikës Srpska për transferimin antikushtetues të pushteteve nga shteti i Bosnjë-Hercegovinës tek ky entitet.

Dhjetorin e kaluar, Asambleja e RS-së miratoi Ligjin për pasuritë e paluajtshme të RS, i cili bie ndesh me vendimin e Gjykatës Kushtetuese të BiH-së, e cila vendosi se e gjithë prona në BiH i përket shtetit dhe jo entiteteve.

Në tetor të vitit 2021, ky institucion legjislativ miratoi Ligjin për Produktet Medicinale dhe Pajisjet Mjekësore, i cili parashikon krijimin e një Agjencie Subjekti për Produktet Medicinale, e cila funksionon në nivel shtetëror që nga viti 2009.

Në dhjetor të të njëjtit vit, ajo votoi gjithashtu vendimet për “transferimin e kompetencave nga Bosnja dhe Hercegovina në nivelin e RS”.

Në atë kohë, ai udhëzoi Qeverinë e RS që t’i paraqesë Asamblesë Kombëtare, brenda gjashtë muajve, një ligj për tatimin mbi vlerën e shtuar, një ligj për akcizat, një ligj për Këshillin e Lartë Gjyqësor dhe Prokurorial të RS dhe ligje në fushën e mbrojtjes dhe sigurisë.

Edhe pse Kuvendi i RS-së që atëherë ka miratuar një vendim për shtyrjen e aktiviteteve për transferimin e kompetencave për momentin, presidenti i RS-së, Milorad Dodik, paralajmëroi së fundmi vazhdimin e këtij procesi.

Në janar të vitit 2022, Dodik mori sanksione të reja të SHBA-së për aktivitete që minojnë stabilitetin dhe integritetin territorial të Bosnjë-Hercegovinës./RSE