Ish-ndërmjetësuesi i BE-së për zgjidhjen e krizës politike në Maqedoni që kontribuoi në arritjen e Marrëveshjes së Përzhinos, Peter Vanhoutte, sërish është deklaruar për situatën politike në Maqedoni.

Ai nëpërmjet një postimi në Facebook ka folur për dorëhqjen e kryeministrit Zoran Zaev, opsionin mbi zgjedhjet e parakohshme, kontestin Bullgari-Maedonia e Veriut, problemin me sistemin në vend që është jofunksional, klientelizmin dhe mbi nevojat që vendi duhet të përmirësohet.

Vanhoutte vlerëson se Zaev së pari duhet të konsultohet për dorëheqjen me partnerët e koalicionit, hapat e ardhshëm, si dhe me kush do ta zëvendësojë si kryeministër. Ai thotë se kreyministri nuk duhet të japë dorëheqje për shkak të rezultatit zhgënjyes të zgjedhjeve lokale, pasi kohezioni i përgjithshëm i sistemit politik në Maqedoninë e Veriut ka nevojë për stabilitet dhe qytetarët duhet të kuptojnë se politika në një nivel nuk duhet të ketë ndikim të menjëhershëm në nivelin tjetër.

Eksperti belg që njihet si njohës i mirë i rrethanave politike të RMV-së, vlerëson se vendi nuk duhet të angazhohet për zgjedhje të parakohshme, por të ecë përpara, së pari në përparësitë kombëtare: zhvillimi ekonomik, përmirësimi i sistemit të kujdesit shëndetësor, arsimi.

Në fund Vanhoutte problemin nuk e sheh si përgjegjësi ekskluzive e njërës apo tjetrës parti politike, por te problemi i sistemit që është jofunksional, sepse bazohet në klientelizëm, një sistem i bazuar mbi patronazhin: nëse votoni për mua, nëse më mbështesni mua dhe partinë time, unë do të bëj diçka për ju në këmbim (të jap ca para, një ven pune, sigurohuni që fëmija juaj të marrë një diplomë, rregulloni pensionin tuaj, etj.)

Në parim, sipas tij, klientelizmi mundet të shihet si pararendës i një demokracie që funksionon mirë, në këtë kuptim nuk ka asgjë të keqe, sepse dëshmon se politikanët kujdesen për qytetarët. Megjithatë, klientelizmi është i papajtueshëm me një demokraci funksionale, pasi nuk i trajton të gjithë qytetarët në mënyrë të barabartë, kështu që të gjitha palët duhet të kenë prioritet kryesor ndryshimin e sistemit të klientelizmit.

Në vijim mund ta lexoni qëndrimin e plotë të Peter Vanhoutte

Ditëve të fundit, i kam ndjekur me interes zhvillimet e fundit lidhur me zgjedhjet lokale në Maqedoninë e Veriut. Ndonëse e kuptoj mjaft mirë, më duket shumë e çuditshme që një kryeministër të vendosë të japë dorëheqjen për shkak të rezultatit zhgënjyes të zgjedhjeve lokale. Në parim, këto janë dy nivele të ndara qartësisht të qeverisjes. Rezultatet e zgjedhjeve në një nivel nuk duhet të kenë ndikim në nivelin tjetër. Është e rëndësishme të mbahen të ndara këto dy nivele, pasi kohezioni i përgjithshëm i sistemit politik në vend ka nevojë për stabilitet dhe qytetarët duhet të kuptojnë se politika në një nivel nuk duhet të ketë ndikim të menjëhershëm në nivelin tjetër.

Imagjinoni që kryetarët e komunave të jepnin dorëheqjen nëse do të zhgënjeheshin nga rezultati i zgjedhjeve kombëtare. Po ashtu, kam ndjesinë se vendimi i z. Zaev është marrë dhe është bërë publik para se të arrihet një marrëveshje brenda koalicionit të tij për këtë. Si kryeministër, ju nuk duhet të vendosni kurrë të jepni dorëheqje nëse partnerët tuaj të koalicionit nuk janë dakord me të, si dhe me hapat e ardhshëm, domethënë kush do t’ju zëvendësojë si kryeministër.

Natyrisht, e kuptoj plotësisht zhgënjimin e z. Zaev – zhgënjimin nga funksionimi i partisë së tij, zhgënjimin nga mungesa e progresit në lidhje me anëtarësimin në BE, zhgënjimin në funksionimin e disa prej partnerëve të tij të koalicionit… Pra, po, këto janë të gjitha arsyet e vlefshme pse një kryeministër mund të vendosë të japë dorëheqjen. Por ju lutemi, në një rast të tillë, nëse dëshironi të jepni dorëheqjen, njoftoni publikun se vendosni të jepni dorëheqjen për arsye personale.

Në ndërkohë, nuk duhet të angazhohemi në zgjedhje të parakohshme, por të ecim përpara, së pari të përqëndrohemi në përparësitë kombëtare: zhvillimi ekonomik, përmirësimi i sistemit të kujdesit shëndetësor – po, jam i vetëdijshëm që shumica e politikanëve përdorin klinikat private, në vend të sistemit të kujdesit shëndetësor publik dhe për rrjedhojë, shumë prej tyre as nuk e dinë me sa probleme është gjendja aty, për shkak të mungesës së investimeve dhe pagave të ulëta për punonjësit e shëndetësisë – përmirësimi i sistemit arsimor në të gjitha nivelet dhe mbështetje për zhvillimin e një sistemi bujqësor premtues, duke i nxitur fermerët të qëndrojnë në fshatrat e tyre dhe duke promovuar prodhimin dhe eksportin e prodhimeve me cilësi të lartë në Europë, përveç shërbimit të tregut vendas.

Dhe po, e di që ka nevojë për ndërmjetësim për mosmarrëveshjen me Bullgarinë, por kjo duhet të trajtohet në mënyrë kreative, duke mos ndjekur mënyrat klasike të ndërmjetësimit, pasi kjo nuk do të sjellë asnjë rezultat. Kreativiteti këtu nënkupton ndryshe, me fokus në nevojat reale të qytetarëve të Maqedonisë së Veriut dhe duke marrë parasysh interesat reciproke të Bullgarisë dhe Maqedonisë së Veriut, si dhe të mësosh të kuptosh të kaluarën dhe si ta lëmë atë pas. Është koha për të parë përpara dhe për të punuar për një të ardhme më të mirë për të gjithë qytetarët!

Dhe së fundi, le të pajtohemi gjithashtu që problemet që shohim sërish nuk janë përgjegjësi ekskluzive e njërës apo tjetrës parti politike, është problem i sistemit që është jofunksional, sepse bazohet në klientelizëm, një sistem i bazuar mbi patronazhin: nëse votoni për mua, nëse më mbështesni mua dhe partinë time, unë do të bëj diçka për ju në këmbim (të jap ca para, një ven pune, sigurohuni që fëmija juaj të marrë një diplomë, rregulloni pensionin tuaj, etj.) Në parim, klientelizmi mundet të shihet si pararendës i një demokracie që funksionon mirë, në këtë kuptim nuk ka asgjë të keqe, sepse dëshmon se politikanët kujdesen për qytetarët.

Megjithatë, klientelizmi është i papajtueshëm me një demokraci funksionale, pasi nuk i trajton të gjithë qytetarët në mënyrë të barabartë, kështu që të gjitha palët duhet të kenë prioritet kryesor ndryshimin e sistemit të klientelizmit. Le të ndërtojmë një demokraci të drejtë, ku të gjithë qytetarët do të kenë të drejta të barabarta dhe qasje të barabartë në shërbime, me politikanët në shërbim të qytetarëve. Dhe të mos presim as nesër, as zgjedhjet e ardhshme, pasi as zgjedhjet nuk do të ndryshojnë sistemin, por le të fillojmë të punojmë për këtë TANI!