Shkruan: Prof. dr. Fejzulla BERISHA

Pse është Jetike Mbështetja e ShBA-së për Kosovën?

Që nga shpallja e pavarësisë më 17 shkurt 2008, Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë qenë mbështetësi më i fuqishëm i Kosovës, duke ndihmuar në njohjet ndërkombëtare, ndërtimin e institucioneve dhe mbrojtjen e sovranitetit të saj. Megjithatë, mbështetja e ShBA-së nuk është një realitet i përhershëm dhe i pakushtëzuar; ajo varet nga angazhimi i Kosovës në diplomaci aktive dhe ndërtimi i një partneriteti strategjik afatgjatë me Uashingtonin.
Në këtë analizë, do të shqyrtojmë rëndësinë e diplomacisë aktive për të siguruar mbështetjen amerikane, do të krahasojmë rastet e tjera të vendeve që kanë përfituar ose humbur mbështetjen e ShBA-së dhe do të analizojmë hapat konkretë që Kosova duhet të ndërmarrë për të forcuar pozicionin e saj strategjik.

1. Çfarë është diplomacia aktive dhe pse është vendimtare për Kosovën?

Diplomacia aktive nënkupton një qasje dinamike dhe të vazhdueshme për të ndërtuar marrëdhënie të forta ndërkombëtare, duke lobuar fuqishëm në nivelet më të larta të vendimmarrjes globale. Për një vend si Kosova, që përballet me sfida të shumta në rrafshin ndërkombëtar, diplomacia pasive ose reaktive është një rrezik i madh. Përmes diplomacisë aktive, Kosova duhet të: Sigurojë që ShBA-ja ta trajtojë si një partner strategjik të domosdoshëm. Tregojë se është një aleat i besueshëm në sigurinë dhe stabilitetin rajonal. Garantojë që çështja e Kosovës të mbetet një prioritet në politikën e jashtme amerikane.
Nëse Kosova dështon të ndjekë këtë qasje, ekziston rreziku që prioritetet amerikane të ndryshojnë, sidomos në një kohë kur dinamika globale dhe interesat gjeopolitike po ndryshojnë vazhdimisht.

2. Raste Konkretë: Suksesi dhe dështimi i diplomacisë aktive

Historia ka treguar se vetëm ato vende që ndjekin një diplomaci aktive kanë arritur të sigurojnë mbështetjen e vazhdueshme të ShBA-së. Më poshtë janë disa raste ilustrative që tregojnë sukseset dhe dështimet e diplomacisë aktive në vende të ndryshme.

A) Izraeli: Një shembull i diplomacisë agresive dhe efektive

Izraeli është një nga vendet që ka arritur të sigurojë mbështetjen më të fuqishme nga ShBA-ja, pavarësisht ndryshimeve të administratave amerikane.
Lobimi në Kongres dhe Senat: Përmes organizatave si AIPAC (American Israel Public Affairs Committee), Izraeli ka ndërtuar një rrjet të fuqishëm ndikimi në politikën amerikane, duke siguruar mbështetje të vazhdueshme nga të dyja partitë.
Partneriteti ushtarak dhe ekonomik: Izraeli ka ndërtuar një bashkëpunim strategjik me ShBA-në, duke u bërë përfituesi më i madh i ndihmës ushtarake amerikane, me mbi 3.8 miliardë dollarë ndihma vjetore.
Përdorimi i diasporës izraelite në ShBA: Diaspora hebraike ka qenë një faktor kyç në forcimin e marrëdhënieve me ShBA-në, duke ndikuar në krijimin e politikave pro-Izraelit në Uashington.
Mësimi për Kosovën: Kosova duhet të krijojë një mekanizëm të fuqishëm lobimi, të forcojë lidhjet e saj me Kongresin dhe të investojë në marrëdhëniet strategjike me ShBA-në.

B) Ukraina: Një rast i diplomacisë së vonuar dhe pasojat e saj

Para vitit 2014, Ukraina nuk kishte një strategji të qartë diplomatike për të siguruar mbështetjen e ShBA-së dhe BE-së kundër kërcënimeve ruse.
Pas aneksimit të Krimesë nga Rusia, Ukraina u detyrua të ndërmarrë një diplomaci agresive për të kërkuar ndihmë nga Perëndimi.
Pas vitit 2022, Ukraina u bë një nga përfituesit më të mëdhenj të ndihmës amerikane, por kjo ndodhi vetëm pasi kriza kishte shpërthyer dhe vendi ishte nën agresion të plotë. Mësimi për Kosovën: Diplomacia e vonuar mund të sjellë pasoja të rënda. Kosova duhet të forcojë marrëdhëniet me ShBA-në përpara se të përballet me sfida të mëdha gjeopolitike.

C) Kroacia: Diplomacia e mençur që e çoi në NATO

Kroacia investoi në diplomacinë aktive për të siguruar mbështetjen e ShBA-së për anëtarësimin në NATO.
Ajo shfrytëzoi diasporën kroate për të ndikuar në politikën amerikane.
U angazhua në projekte të përbashkëta ushtarake dhe ekonomike me ShBA-në për të forcuar marrëdhëniet strategjike.
Mësimi për Kosovën: Kosova duhet të ndjekë një qasje të ngjashme për të siguruar mbështetjen amerikane për anëtarësimin në NATO dhe organizata të tjera ndërkombëtare.

3. Hapat konkretë që Kosova duhet të ndërmarrë

A) Krijimi i një mekanizmi të fuqishëm lobimi në ShBA

Përdorimi i diasporës shqiptare në ShBA për të ndikuar në politikën amerikane.
Bashkëpunimi me organizata ndërkombëtare për të siguruar një prani më të fuqishme në Uashington.

B) Thellimi i partneritetit ushtarak me ShBA-në

Pjesëmarrja në misionet ndërkombëtare të NATO-s për të dëshmuar se Kosova është një aleat strategjik.
Forcimi i bashkëpunimit me Pentagonin për të ndërtuar një aleancë të fuqishme në fushën e sigurisë.

C) Angazhimi i drejtpërdrejtë me Administratën Amerikane

Takime të rregullta me Kongresin dhe Senatin amerikan për të siguruar mbështetje të vazhdueshme. Strategji të qartë për marrëdhëniet me ShBA-në, pavarësisht ndryshimeve të administratave.

Vetëm diplomacia aktive mund të garantojë mbështetjen e ShBA-së

Kosova nuk mund ta marrë mbështetjen amerikane si të garantuar. Nëse dëshiron që ShBA-ja të mbetet një mbështetëse e fortë për sovranitetin e saj, atëherë duhet të ndjekë një diplomaci aktive, të organizuar dhe strategjike. Përndryshe, rrezikon të humbasë vëmendjen dhe përkrahjen e një prej aleatëve më të rëndësishëm në skenën ndërkombëtare.