Nga Francesca Basso, Corriere della Sera

Bota ka ndryshuar. “Drejtimi i udhëtimit ka qenë gjithmonë i qartë. Ajo që ka ndryshuar në këto njëqind ditë është ndjenja e re e urgjencës” sepse “ndryshimet gjeopolitike po formojnë aleancat, siguritë e vjetra dekadash po shemben dhe ne kemi ende një luftë brutale që tërbohet në kufijtë tanë”.

Presidentja e Komisionit Evropian Ursula von der Leyen bëri një bilanc të njëqind ditëve të para të mandatit të saj të dytë: “Komisioni ka qëndruar në kurs dhe ka arritur objektivat e tij për Evropën – tha ajo -: prosperitet, siguri dhe demokraci. Pavarësisht kohërave të trazuara, ne po vrapojmë”. Por “vlerat tona evropiane, demokracia, liria, shteti i së drejtës po vihen në pikëpyetje. Gjithçka është bërë transaksionale. Pra, ritmi i ndryshimit po përshpejtohet dhe veprimi i nevojshëm duhet të jetë i guximshëm dhe i vendosur”.

Mbrojtja është kthesa e madhe e këtij fillimi të mandatit. Dhe presidenti gjithashtu e pranon këtë, duke shpjeguar se deri gjashtë muaj më parë dukej se prioriteti ishte mënyra se si të rikthehej konkurrueshmëria në Bashkimin Evropian. Megjithatë, për von der Leyen, “forca ekonomike dhe plani evropian i riarmatimit janë dy anët e së njëjtës medalje. Potenciali ekonomik dhe inovativ i Evropës është një pasuri për sigurinë e saj. Anasjelltas, përpjekjet e Evropës për mbrojtjen mund të japin një kontribut të madh në një treg të vetëm më konkurrues në afat të mesëm dhe afatgjatë.”

Tani ekziston një çështje urgjente e sigurisë, e cila shprehet jo vetëm në aftësinë e Evropës për të zhvilluar me shpejtësi industrinë e saj ushtarake, por edhe në ndryshimin e mentalitetit. “Kohët e jashtëzakonshme kërkojnë masa të jashtëzakonshme. Dhe kjo vlen edhe për Komisionin tim”, tha von der Leyen. Për të përballuar rrugën e vështirë përpara, ne duhet të kalojmë në një mentalitet gatishmërie, kjo është arsyeja pse unë do të mbledh Kolegjin e parë të Sigurisë në javët e ardhshme.” Ai do të përfshijë të gjithë Komisionerët sepse tani është e qartë se siguria prek të gjithë sektorët, nga industria e mbrojtjes te energjia, migrimi dhe bujqësia.

Në dy javët e ardhshme, Komisioni do të paraqesë propozime legjislative që do të vënë në praktikë planin e ReArm Europe, i cili do t’i lejojë shtetet anëtare të mobilizojnë deri në 800 miliardë euro për mbrojtjen. Instrumenti i huasë prej 150 miliardë eurosh do të quhet Veprim i Sigurt, Siguri për Evropën. Për emrin ReArm Europe, i kritikuar nga kryeministri Meloni, presidenti von der Leyen shpjegoi se “emri përshkruan atë që po ndodh”: në fund të Luftës së Ftohtë, shpenzimet e mbrojtjes ishin rreth 4%, më pas pati një ulje dhe më në fund për shkak të krizës financiare arritëm në “të paktën një ose dy dekada nëninvestim”.

Më 19 mars, Komisioni do të prezantojë gjithashtu Librin e Bardhë për Mbrojtjen. Për momentin, nuk parashikohet një borxh i përbashkët, por presidenti von der Leyen shpjegoi se “asgjë nuk përjashtohet përsa i përket mbrojtjes”, duke nënvizuar megjithatë se “tani prioritet është zbatimi i propozimeve të planit të riarmatimit dhe kjo tashmë është e mjaftueshme, më vonë do të mund të shqyrtojmë idetë nga shtetet anëtare”.

Këtë muaj Komisioni do të paraqesë gjithashtu propozimin për të ecur përpara në Unionin e Kursimeve (Unioni i vjetër i Tregjeve të Kapitalit) sepse “për të qenë të suksesshëm ne gjithashtu duhet të përshpejtojmë dhe përfshijmë më shumë investitorë privatë”.

Von der Leyen përsëriti se Shtetet e Bashkuara mbeten një aleat i Bashkimit Evropian: ka “ndryshime”, por “interesat e përbashkëta” mbizotërojnë, është “e rëndësishme që ne të punojmë së bashku. Kjo nuk do të thotë se modeli që kemi pasur për 25 apo 30 vitet e fundit, nëse jo më gjatë, është ende i duhuri, se pjesa më e madhe e përgjegjësisë për mbrojtjen bie mbi Shtetet e Bashkuara dhe jo mbi të gjithë aleatët e tjerë. Duhet të bëjmë detyrat e shtëpisë”. Në konferencën për shtyp ai nuk përmendi kurrë emrin e presidentit amerikan Trump. Dhe kur u pyet nëse do të ketë një takim mes të dyve, von der Leyen u përgjigj “kur të vijë koha”.

Pyetja mbetet e hapur nëse instrumenti i ri Safe duhet të lidhet me “blej europianin”, siç po bën thirrje me zë të lartë Franca. “Procesi i prodhimit të më shumë kapaciteteve ushtarake nga industria evropiane do të jetë gradual,” shpjegoi von der Leyen, duke shtuar se “ne duhet të punojmë për këtë në mënyrë inteligjente, qëllimi është të krijojmë më shumë kërkime dhe zhvillim në përgjithësi, më shumë vende pune në Evropë, por ne duhet urgjentisht të rrisim aftësitë tona ushtarake dhe po nisemi nga një situatë në të cilën 80% e porosive të vendeve të mbrojtjes shqetësohen nga investimet jo-BE”.

Synimi i treguar nga Shtetet Anëtare është të vazhdojnë me një mbrojtje që forcon shtyllën evropiane të NATO-s, duke përfshirë edhe Britaninë e Madhe, Norvegjinë dhe Turqinë.

Programi i Komisionit nuk ka të bëjë vetëm me mbrojtjen: të martën ai do të paraqesë rregulla të reja

kornizë e përbashkët për kthimin e migrantëve, me një Urdhër të ri Evropian për Kthim dhe njohje reciproke të vendimeve të kthimit nga shtetet anëtare. Një masë e pritur prej kohësh nga shtetet anëtare. Qëllimi është që të ketë “rregulla më të thjeshta dhe më të qarta – parashikoi von der Leyen – për të parandaluar arratisjen dhe për të lehtësuar riatdhesimin e qytetarëve të vendeve të treta pa të drejtë qëndrimi. Ata që riatdhesohen me forcë do të marrin një ndalim të hyrjes. Do të ketë më shumë ashpërsi në prani të rreziqeve të sigurisë”. “Ne do të jemi të sigurt”, përfundoi Presidenti, “por gjithashtu do të sigurojmë që të veprojmë në përputhje të plotë me detyrimet tona sipas ligjit ndërkombëtar dhe të drejtave themelore”.