Shkruan: Prof. Dr. Fejzulla Berisha

Mbi qëndrimet dhe synimet e Shteteve të Bashkuara të Amerikës (ShBA) ndaj zgjedhjeve të ardhshme në Kosovë më 9 shkurt 2025, ndriçon disa çështje kyçe politike dhe diplomatike. ShBA-të vazhdojnë të mbështesin zhvillimin demokratik dhe institucional të Kosovës dhe kanë një interes të veçantë për të siguruar që ky proces të jetë gjithëpërfshirës, transparent dhe i monitoruar ndërkombëtarisht. Përvoja e tyre e mëparshme në mbështetjen e zgjedhjeve në Kosovë, si në 2019 dhe 2021, ilustron theksin që ato vendosin mbi stabilitetin, përfshirjen etnike dhe shmangien e retorikës përçarëse, për të ruajtur paqen dhe për të forcuar shtetin e së drejtës.

Në këto zgjedhje, ShBA-të pritet të theksojnë zbatimin e marrëveshjeve të rëndësishme si Asociacioni i Komunave me Shumicë Serbe, që është vendimtar për avancimin e dialogut Kosovë-Serbi. ShBA-të synojnë gjithashtu të inkurajojnë partitë politike që të fokusohen në reformat e brendshme për stabilitet dhe përmirësimin e ekonomisë, në mënyrë që të avancojnë qëllimet e integrimit euroatlantik të Kosovës.

Zgjedhjet e ardhshme presidenciale në ShBA, më 5 nëntor 2024, mund të ndikojnë në qasjen amerikane ndaj Kosovës. Dy kandidatët kryesorë, Kamala Harris dhe Donald Trump, përfaqësojnë qasje të ndryshme në politikën e jashtme: Harris pritet të vazhdojë mbështetjen ndërkombëtare për Kosovën, duke përfshirë përpjekjet për stabilitet dhe integrim euroatlantik, ndërsa Trump mund të adoptojë një qasje më të kufizuar, çka do të mund të ndikonte në mbështetjen amerikane për Kosovën në organizatat ndërkombëtare.

Nëse Kamala Harris ose Donald Trump zgjidhen president të ShBA-ve, qëndrimi amerikan ndaj Kosovës do të reflektojë dallimet në politikat e tyre të jashtme. Ja një analizë e të mirave dhe të metave të secilit kandidat për Kosovën:

Përpirësit për Kosovën: Harris, si pjesë e administratës Biden, përkrah fuqimisht aleancat ndërkombëtare si NATO dhe BE, që janë jetike për Kosovën. Ajo ka gjasa të vazhdojë përkrahjen e Kosovës në forumet ndërkombëtare dhe të përpiqet për njohje më të gjerë ndërkombëtare të Kosovës. Harris promovon përkushtimin ndaj Demokracisë dhe Sundimit të Ligjit, që njësohet me e përkushtimin të thelluar ndaj vlerave demokratike dhe të drejtave të njeriut, gjë që përputhet me synimet e Kosovës për zhvillimin e institucioneve të forta demokratike. Harris pritet të mbështesë dialogun e ndërmjetësuar nga BE-ja, në përputhje me politikën e saj për stabilitet rajonal. Ajo mund të ndihmojë që ky dialog të vazhdojë në mënyrë konstruktive dhe të përpiqet të arrijë një zgjidhje afatgjatë.

Të metat për Kosovën: Harris do të fokusohet fillimisht në prioritetet e brendshme të ShBA-së, siç është përforcimi i ekonomisë dhe politika e brendshme, gjë që mund të lërë më pak vëmendje për rajonin e Ballkanit. Meqenëse administrata e Harris-it mund të mbështesë më shumë BE-në si ndërmjetëse kryesore, Kosova mund të ketë nevojë për angazhim më të drejtpërdrejtë nga ShBA, që mund të mungojë në disa raste.

Të mirat e për Kosovën: Trump shpesh mbështet një qasje të drejtpërdrejtë dhe pragmatike. Nëse ai fokusohet në dialogun Kosovë-Serbi, mund të kërkojë rezultate të shpejta dhe të mbajë një presion mbi të dyja palët për arritjen e marrëveshjeve. Trump mund të ndërmarrë hapa të shpejtë për zgjidhjen e çështjeve ndërkombëtare, dhe kjo qasje mund të sjellë ndryshime të shpejta për çështje të rëndësishme si njohja ndërkombëtare e Kosovës.

Të metat për Kosovën: Trump shpesh mbështet një qasje më izoluese dhe mund të zvogëlojë përfshirjen amerikane në çështjet ndërkombëtare. Kjo mund të ndikojë në nivelin e mbështetjes për Kosovën në organizatat ndërkombëtare, duke reduktuar ndihmën ose angazhimin e drejtpërdrejtë të ShBA-së.

Trump ka ndryshuar shpesh qëndrimin ndaj aleatëve ndërkombëtarë dhe mund të mos ofrojë mbështetjen e vazhdueshme që Kosova ka nevojë për stabilitetin e saj afatgjatë.

Si përfundim: Harris mund të sjellë një mbështetje më të vazhdueshme dhe multilaterale për Kosovën, Trump mund të fokusohet më shumë në zgjidhje të shpejta, por me një qasje më të kufizuar ndërkombëtare. Politikat e secilit do të ndikojnë jo vetëm në raportet me Kosovën, por edhe në ecurinë e saj drejt integrimeve euroatlantike dhe stabilitetit të brendshëm.

Dialogu me ndërmjetësimin e BE-së dhe mbështetjen e ShBA-së mbetet vendimtar për stabilitetin rajonal dhe integrimin ndërkombëtar të Kosovës. ShBA-të shohin zgjedhjet e ardhshme në Kosovë si një mundësi për të përforcuar institucionet demokratike dhe për të avancuar qëllimet e vendit drejt integrimit euroatlantik, në përputhje me përkushtimin ndaj vlerave perëndimore dhe stabilitetit të qëndrueshëm.